28-29 października 1944 roku – stoczono potyczkę pod Chotczą, której celem było przebicie się partyzantów z Armii Ludowej i Batalionów Chłopskich przez radziecko-niemiecką linię frontu.
W związku z trudnym położeniem oddziałów partyzanckich w pasie przyfrontowym, aby uniknąć ich rozbicia przez Niemców, podjęta została decyzja o przekroczeniu linii frontu i dotarciu na teren przyczółka puławskiego opanowanego przez armię radziecką. Po nawiązaniu łączności drogą radiową i uzyskaniu zgody, zgrupowanie partyzanckie w sile około 1000 ludzi ruszyło w stronę frontu.
Oddziały Armii Ludowej składające się z 2 Brygady AL „Świt” i 10. Brygady AL „Zwycięstwo” oraz 2. batalionu 1 Brygady AL im. Ziemi Kieleckiej liczyły około 765 partyzantów. Resztę zgrupowania tworzył oddział Batalionów Chłopskich kpt. „Hiszpana”, ze zgrupowania Jana Sońty „Ośki” w sile około 200 ludzi.
Po przekroczeniu rzeki Iłżanki partyzanci dotarli do linii niemieckich i w nocy z 27 na 28 października 1944 roku przedarli się w boju przez linię frontu pod Chotczą docierając na przyczółek puławski opanowany przez Rosjan.
W czasie walki z Niemcami i nieporozumienia, w wyniku którego kolumna partyzancka została ostrzelana także przez Rosjan, poległo i było rannych około 270 ludzi. Pozostali, którzy przeszli front, w ciągu kilkunastu dni zostali wcieleni do Wojska Polskiego i w szeregach 1. Armii Wojska Polskiego walczyli aż do zdobycia Berlina.
W gminie Chotcza zbudowano dwa pomniki, a w 1967 r. na jednym z budynków umieszczono tablicę ku czci poległych.
Literatura:
Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: MON, 1977.
Irena Paczyńska: O latach wspólnej walki. Obywatele radzieccy w ruchu partyzanckim na ziemi kieleckiej i krakowskiej 1941-1945. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978.
Apoloniusz Zawilski: Polskie fronty 1918-1945. T. 2. Warszawa: Bellona, 1997, s. 205
Praca zbiorowa: Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988.
Józef Bolesław Garas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942-1971, Warszawa 1971.
historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com 