Czy 11 listopada był od zawsze Świętem Niepodległości?

11 listopada co roku obchodzimy święto odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 roku. Jednak mało kto to zdaje sobie sprawę, że jest to data umowna. W zasadzie na dobrą sprawę również dobrze moglibyśmy świętować dzień 7 lub 14 listopada. Dzień 11 listopada był obchodzony ze środowiskami powiązanymi z Józefem Piłsudskim. Formalnie zostało ustanowione jako święto niepodległości w 1937 roku przez dyktaturę sanacji. Wcześniej różne organizacje i partie np. PPS, konserwatyści czy też monarchiści organizowały własne obchody. Z kolei Endecja nie miała swojej własnej daty do której mogłaby nawiązywać. Jest to pewna ironia, ponieważ współczesne środowiska narodowe obchodzą 11 listopada, które było świętem „piłsudczyków”. Przed wojną byłoby to nie do pomyślenia.

105. rocznica powstania rządu Daszyńskiego

W nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku w Lublinie w pałacu Lubomirskich przy placu Litewskim, powołano Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. W jego skład weszli główni przedstawicieli lewicy niepodległościowej Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego. Premierem pierwszego polskiego rządu w historii niepodległej Polski został Ignacy Daszyński. Rząd lubelski w swoim programie postulował szereg reform m.in. wprowadzenie 8-godzinnego dnia pracy, reformy rolnej, nacjonalizacji przemysłu, ubezpieczeń społecznych i świeckiego nauczania w szkole. Pomimo tego, że Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej miał zaledwie swój epizod to odegrał ważną rolę w historii polskiej państwowości.

Potwór z Düsseldorfu, 1932 rok

Fotografia „Potwór z Düsseldorfu” z 1932 roku, autorstwa Władysława Jana Grabskiego. Nawiązuje do ówczesnych wydarzeń związanych z działalnością seryjnego mordercy Petera Kurtena, którego historia została zekranizowana w filmie fabularnym „M – morderca”. Na zdjęciu widać Stanisława Ignacego Witkiewicza „Witkacego” oraz jego muzę i kochankę Janinę Turowską. Wykonane zostało w Zakopanym w ramach jednej z serii scen improwizowanych. Zostało sprzedane w 2016 roku na prywatnej aukcji za 200 tys. zł.

85. rocznica Wielkiego Strajku Chłopskiego

Pochód ludowców z Sieniawy do Jarosławia podczas Wielkiego Strajku Chłopskiego w sierpniu 1937 roku. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe

16–25 sierpnia 1937 roku – miał miejsce Wielki Strajk Chłopski Strajk, masowa, kierowana przez Stronnictwo Ludowe polityczna manifestacja rolników. Została zorganizowana pod hasłem przywrócenia chłopu w Polsce praw do życia, a krajowi ładu, porządku i bezpieczeństwa. W strajku wzięło udział kilka milionów osób, głównie polskich chłopów. W czasie interwencji policji państwowej, zginęło 44 chłopów, 5 tysięcy osób aresztowano a 617 uwięziono.

Basen Legii w Warszawie, lata 60. XX w.

Lata 60 XX. wieku. Na zdjęciu odkryty basen Legii w Warszawie. Autor fotografii Karol Szczeciński. Obiekt powstał jeszcze przed wojną w 1928 roku. Kompleks składał się z niecki basenu, 10 metrowej wieży do skoków oraz budynku szatni. Drugi basen wybudowano w PRL w 1956 roku. Baseny Legii cieszyły się ogromną popularnością zwłaszcza w latach 60-tych i 70-tych. Na początku lat 90-tych XX w. obiekt wyłączono z użytku. Z czasem uległ zapomnieniu i zacząć być systematycznie dewastowany. W 2008 roku wyburzono biecki basenowe, a także pawilon socjalno-usługowy. Obecnie w miejsce basenów istnieje parking.

Autor: Jacek Czubacki