Klementinum to barokowy budynek znajdujący się na Starym Mieście w Pradze, w pobliżu Mostu Karola. W XVI wieku był siedzibą dawnego kolegium jezuickiego. Po likwidacji zakonu w XVIII wieku, z czasem Klementinum przekształciło się w czeską Bibliotekę Narodową. Obecnie jest jedną z najstarszych bibliotek na terenie Czech. Jej zbiory obejmują ponad 6,5 miliona woluminów. Uważana jest za jedną z najpiękniejszych bibliotek na świecie.
Nazwa budynku wywodzi się od XI-wiecznej kaplicy poświęconej św. Klemensowi, gdzie powstał później klasztor dominikanów. Początki zbiorów bibliotecznych sięgają XIV wieku, kiedy to po utworzeniu uniwersytetu w Pradze, w 1366 roku król czeski Karol I podarował uczelni kodeksy średniowieczne. Zakon jezuitów sprowadził do Pragi w 1556 cesarz Ferdynand I Habsburg. W pobliżu Mostu Karola oddał im zabudowania byłego klasztoru dominikańskiego św. Klemensa. Miejsce to stało się centrum jezuitów w Czechach, a zarazem centrum polityki kontrreformacyjnej cesarzy z dynastii Habsburgów.
Jezuici przez stulecia rozbudowywali swą siedzibę. Znajdujący się tutaj dzisiaj barokowy kompleks zajmuje miejsce około trzydziestu średniowiecznych domów. Zakonnicy zadbali o budowę nowego kościoła św. Salwatora w 1578 r., a kopułę ukończono w 1648 r. Wnieśli także dwie piękne kaplice: włoską w XVI w. oraz zwierciadlaną w XVIII w.
Przebudowali także na początku XVIII gotycki kościoła św. Klemensa. W całym kompleksie znalazły się również sypialnie, szkoła, kolegium, drukarnia, apteka i biblioteka, ale także teatr czy obserwatorium astronomiczne, z którego korzystał mieszkający tutaj Jan Kepler.
Wnętrze biblioteki jest barokowe, które są nietknięte od XVIII wieku. Najciekawsze są freski na suficie, które zostały namalowane przez czeskiego artystę Jana Hiebla,. Przedstawiają m.in. jezuickich świętych i patronów uniwersytetu. Wnętrza zostały nietknięte od XVIII wieku.
W Sali bibliotecznej znajduje się portret cesarza Józefa II Habsburga. Biblioteka ma niezwykłą kolekcję ziemskich globusów i zegarów astronomicznych. Budynek mimo, iż jest klasycznym przykładem architektury barokowej, to można znaleźć w całym kompleksie również inne rodzaje stylów architektonicznych.
W międzyczasie działające kolegium szybko zdobyło przewagę nad Uniwersytetem Karola. W 1622 r. Jezuici przenieśli stamtąd biblioteczne zbiory, dzięki czemu uzyskali kontrolę nad całym szkolnictwem wyższym w Pradze. Po skasowaniu zakonu jezuitów w 1773 r. Klementinum przechodziło różne losy – przeważnie znajdowały się w nim instytucje edukacyjne, m.in. seminarium arcybiskupie, Uniwersytet Karola i biblioteka.
W 1777 r. z nadania cesarzowej Marii Teresy, zbiory uniwersytetu otrzymały tytuł Królewsko-Cesarskiej Biblioteki Publicznej i Uniwersyteckiej. Zostały otwarte również dla publiczności. W 1781 roku, z inicjatywy dyrektora biblioteki Karela Rafaela Ungara założono zbiór literatury czeskiej, którą nazwano Biblioteca Nationals. Dawało to początek czeskiej Biblioteki Narodowej.
W 1918 roku po zakończeniu I WŚ, zbiory biblioteki objęto nadzorem państwowym nowo-powstałej Czechosłowacji. W 1924 r. utworzono bibliotekę słowiańską, która od 1929 r. znajduje się również w gmachu Clementium.
W 1935 r. biblioteka została przemianowana na Bibliotekę Narodową i Uniwersytecką, wprowadzono również obowiązek dla wydawców przekazywania zawsze jednego egzemplarza wydawanego dzieła do zbiorów biblioteki. Po zajęciu Czechosłowacji przez III Rzeszę, biblioteka została przemianowana na Bibliotekę Miejską i Uniwersytecką (cz. Zemská a univerzitní knihovna).
W 1958 roku bibliotekę połączono ze zbiorami innych praskich bibliotek w Narodową Bibliotekę Czechosłowacji. W roku 1990 biblioteka otrzymała swoją obecną nazwę – Biblioteki Narodowej Republiki Czeskiej (cz. Národní knihovna České republiky).
W 2005 roku biblioteka otrzymała nagrodę „Jikji” dla instytucji i osób prywatnych, które najlepiej realizują cele projektu UNESCO Pamięć Świata.
Zbiory biblioteki liczą ponad 6,5 miliona woluminów. W jej posiadaniu jest m.in. kolekcja kodeksów średniowiecznych podarowanych przez króla czeskiego Karola I uniwersytetowi w Pradze w 1366 roku. Zbiory manuskryptów obejmujące m.in. kodeks wyszehradzki z końca XI wieku, martyrologium Kunegundy – opatki klasztoru Św. Jerzego na zamku praskim z 1312 r., Velislai biblia picta z pierwszej połowy XIV wieku.
W zbiorach biblioteki przechowywane są dokumenty związane z Komeniuszem (Comeniana) i Mozartem (Mozartiana) oraz prywatne zbiory biblioteczne Bernarda Bolzana i Franciszka Šaldy. Biblioteka posiada również największe w Europie środkowo-wschodniej zbiory materiałów do studiów slawistycznych z zakresu historii, filozofii, lingwistyki, literatury, etnologii, stosunków politycznych, socjologii i sztuki.
Obecnie biblioteka jest jedną z najstarszych na terenie Czech. Wielu osób uznają ją także uważają za najpiękniejszą na świecie. Jest również jedną z wielu atrakcji turystycznych.
Autor: Jacek Czubacki
Literatura:
J. Staňková, J. Štursa, S. Voděra, Pražská architektura. Významné stavby jedenácti století, Praha 1991
Źródła:
Národní knihovna České republiky – Z historie knihovny
klementinum.com – Historie Klementina
Bored Panda – The World’s Most Beautiful Library Is In Prague, Czech Republic
Neil Patrick, Clementinum in Prague is the most beautiful library In the world – Vintage News, 2016
[…] WIĘCEJ […]
PolubieniePolubienie
Robi wrażenie 🙂
PolubieniePolubienie