Wu Zetian była na początku zwykłą konkubiną. Jednak w wyniku szeregu intryg i dzięki własnemu urokowi za panowania cesarza Gaozong zyskała praktycznie nieograniczoną władzę, faktycznie przejmując rządy. Bezwzględnie eliminowała swoich przeciwników. Nie wahała się zdetronizować nawet własnych synów. Za jej panowanie buddyzm stał się religią państwową. Dzięki rządzeniu twardą ręką i przeprowadzeniu szeregu reform gospodarczych, wzrosło znaczenie cesarstwa.
Wu Zetian, a właściwie Wu Zhao urodziła się 17 lutego 625 roku w bogatej rodzinie, w siódmym roku panowania dynastii Tang. Była córką Wu Shihuo handlarza drewnem, później oficera chińskiej armii i Yang Shì arystokratki wpływowej dynastii Yang. Odebrała gruntowne wykształcenie. Znała się na polityce, literaturze i muzyce. W wieku 14 lat została konkubiną w haremie cesarza Tang Taizonga. Cesarz był pod wrażeniem jej niezwykłej wiedzy i inteligencji. Niebawem stała się jego osobistą doradzynią. Po jego śmierci w 649 roku musiała zgodnie ze zwyczajem wstąpić do buddyjskiego klasztoru.
W 650 r. w wyniku rozgrywek pałacowych prowadzonych przez cesarzową Wang żonę cesarza Gaozonga wróciła do łask i na dwór stając się ponownie cesarską konkubiną. W 652 roku z związku z Gaozongiem urodził się jej pierwszy syn Li Hong, a rok później Li De, a w następny roku córka. Jednak Wu Zetian miała większe ambicje niż bycie zwykłą konkubiną. Jak głosi historia miała zabić swoją nowo narodzoną córkę, a następnie oskarżyła o dokonanie zbrodni cesarzową Wang. Gaozong rozkazał skazać ją na śmierć, a jej miejsca zajęła Wu, umacniając swoją pozycje. W 656 roku urodziła cesarzowi pierwszego syna Li Zhe (Tang Zhongzonga).
W 660 r. Gaozong doznał wylewu, przez co poupadł na zdrowiu. Związku z tym Wu zaczęła prowadzić w imieniu cesarza sprawy państwowe, wykazując się licznymi talentami i intrygami. W międzyczasie w 662 roku urodziła trzeciego syna Li Dan (Tang Ruizonga). Stworzyła tajną policję, której zadaniem było szpiegowanie opozycji. Więziła bądź zabijała wszystkich, którzy odważyli się stanąć jej na drodze. Pozbywała się kiepskich i nielojalnych urzędników, wstawiając w miejsce wielu własnych, często lepiej zarządzających. W 668 roku Wu zorganizowała kampanię wojenną przeciwko Korei, która zakończyła się zwasalizowaniem tego państwa.
W 675 roku zdrowie cesarza znacznie się pogorszyło, a Wu stała się regentką. W tym roku padły ofiarą intrygi kolejne osoby. Wu była zadowolona z faktu, że córka księżnej Changle i gen. Zhao Gui była żoną jej drugiego syna Li Zhe. Księżna Zhao została aresztowania i fałszywie oskarżona o popełnienie przestępstwa, a następnie skazana na śmierć głodową. Z kolei Zhao Gui i Changle zostali wygnani. Zaledwie miesiąc później jej syn książę Li Hong nalegał, by Wu nie wywierała wielkiego wpływu na ojca i wypuściła jego przyrodnie siostry z aresztu domowego. Wkrótce zmarł nagłą śmiercią. Wielu historyków spekuluje, że mógł zostać otruty.
W 683 roku umiera Gaozong, a tron cesarski obejmuje jej starszy syn Zhongzong. Jednak zaledwie po dwóch miesiącach rządów został obalony i wygnany przez matkę. Wygnano go na południe, a cesarzowa Wu wyniosła na tron jego bezwolnego młodszego brata Ruizonga. Władzę w imieniu małoletniego cesarza sprawowała Wu. Ostatecznie 18 sierpnia 690 zmusiła także Ruizonga do abdykacji, a sama ogłosiła się cesarzem. Zmieniła nazwę państwa z Tang na Zhou.
W 697 roku cesarzowa Wu popadła w coraz większa paranoję, szukając wszędzie spisków, podejrzewając każdą osobę o nielojalność. W tym samym czasie bardziej spędzała czas z młodymi kochankami niż na sprawowaniu władzy. Jej ulubieńcami byli dwaj bracia Zhanh. W tamtym czasie uważano to za skandal obyczajowy. W 698 roku wrócił z wygnania Zhongzong ponownie mianowany następcą tronu.
Ostatecznie 22 lutego 705 r. doszło do buntu gwardii cesarskiej, która obaliła cesarzową i ponownie osadziła na tronie Zhongzonga. Zmarła w wieku 80 lat. Wu Zetian z jednej strony prowadziła dość brutalną politykę, wprowadzając terror tajnej policji eliminując oraz zabijając zarówno prawdziwych jak i urojonych przeciwników. Z drugiej strony przeprowadziła szereg reform gospodarczych, obniżyła podatki, zreformowała rolnictwo, a także odniosła sukcesy militarne. Dzięki temu wzrosło znaczenie cesarstwa. Po swej śmierci cesarzowa została pochowana razem z cesarzem Gaozongiem w mauzoleum Qianling.
Autor: Jacek Czubacki
Bibliografia:
Nigel Cawthorne, Daughter of Heaven – The True Story of the Only Woman to become Emperor of China. Oxford, England: One World Publications, 2007.
Timothy Hugh Barrett, The Woman Who Discovered Printing. Great Britain: Yale University Press, 2008.
Edward Kajdański, Chiny. Leksykon. Warszawa: Książka i Wiedza, 2005.
Witold Rodziński, Historia Chin, Warszawa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992.
historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com 