26 stycznia 1972 roku – w powietrzu na wysokości 10 km przy granicy NRD z Czechosłowacją w samolocie McDonnell Douglas DC-9 jugosłowiańskich linii lotniczych wybuchła bomba, prawdopodobnie podłożona przez chorwackich nacjonalistów Ustaszy. Samolot rozleciał się na dwie części, a następnie spadł. Zginęło 27 osób, 23 pasażerów oraz 4 członków załogi. Wydawałoby się, że nikt nie mógł przeżyć katastrofy ani upadku z 10 km, ale przeżyła cudem jedna stewardesa Vesna Vulović.
Vesna Vulović z pochodzenia Serbka, urodziła się 3 stycznia 1950 roku w Belgradzie w Socjalistycznej Republice Jugosławii. Pracowała jako jako stewardesa w jugosłowiańskich liniach lotniczych JAT. Była na pokładzie feralnego McDonnella Douglasa CD-9-32 dnia 26 stycznia 1972 roku, gdy ten wracał ze Sztokholmu do jej rodzinnego miasta. Na pokładzie znajdowało się 22 pasażerów oraz 6 członków załogi.
Pierwotnie Vulović miało nie być na podkładzie, ale 25 stycznia, gdy samolot miał postój w Kopenhadze w ostatniej chwili zamieniła się miejscami z koleżanką stewardesą, również o imieniu Vesna. Następnego dnia samolot wyleciał ze stolicy w Danii w kierunku Belgradu. Lot przebiegal bez zakłóceń, wleciał w strefą powietrzną NRD.
Około 15:51 piloci nawiązali łączność z czechosłowacką centralą lotnicza w Pradze, że za kilka minut samolot znajdzie się do przestrzeni powietrznej Czechosłowacji.
O 15:56 przelatywał nad niemiecką miejscowością Boxberg kilkadziesiąt kilometrów od granicy z Czechosłowacją. O godzinie 16:00 nad graniczny miastem Hermdorf, wleciał w czechosłowacka przestrzeń powietrzną.
Przelatując nad czechosłowacką miejscowością Serbska Kamienica na wysokości przekraczającej nieco 10 000 metrów (10 km) na pokładzie samolotu wybuchła bomba. Samolot pękł na dwie części [1][2]. Cześć pasażerów zginęła jeszcze od wybuchu bomby [3].
Vulović znajdowała się w ogonie samolotu. Na szczęście dla siebie, wózek od cateringu przygwoździł ją do ściany, dzięki czemu nie została wyssana na zewnątrz kadłuba. Także samo uderzenie w zalesiony stok oraz warstwa śniegu nieco wyhamowała zderzenie. Vulović jako jedyna osoba na pokładzie przeżyła, mimo pękniętej czaszki, trzech złamanych kręgów i obu złamanych nóg. Stewardessę znaleziono wśród fragmentów samolotu i ciał innych ofiar podniebnej tragedii. Przewieziona do szpitala czechoslowackiego w Pradze znajdowała się w stanie śpiączki przez okrągły miesiąc, ale 12 marca odzyskała przytomność.
Przez jakiś była sparaliżowana od pasa w dół. Dopiero po przejściu rehabilitacji nóg, udało się również w nich przywrócić sprawność. Kobieta wróciła do pracy w liniach JAT, tyle że do pracy biurowej, bo do latania przestała się palić. Żyje do dzisiaj, jest obecnie na emeryturze.
Przyczyna katastrofy lotniczej była podłożona w samolocie bomba, mina-pułapka. Znajdowała się w luku bagażowym [4][5]. Samolot rozerwał się dwie części, a następnie spadł na ziemie. Jednak nie zostało wyjaśnione, kto i dlaczego podłożył bombę. Vesna Vulović w wywiadzie udzielonym dziennikarzom powiedziała, że jeszcze w Kopenhadze widziała nerwowo i dziwnie zachowującego się mężczyznę w terminalu, być może to on mógł podłożyć bombę [6]. Prawdopodobnie sprawcą zamachu były osoby powiązane z chorwacką emigracyjną organizacją – Chorwackim Ruchem Wyzwoleńczym, założoną w 1956 roku przez faszystowskich Ustaszy, w oparciu o diasporę argentyńską, amerykańską, austriacką, niemiecką oraz z Chorwackim Oporem Narodowym (Hrvatski narodni odpor/HNO) – chorwacką organizacja antykomunistyczną i terrorystyczną, działająca w latach 1957-1991.
Ślad wskazujący na chorwackich nacjonalistów jest pewien anonimowy mężczyzna, który 27 stycznia 1972 roku (czyli dzień po katastrofie samolotu) zgłosił się w Malmö do siedziby szwedzkiej gazety Kvällsposten [7]. Powiedział dziennikarzom, że jest członkiem antykomunistycznej i terrorystycznej organizacji Chorwacki Opór Narodowy. Określił się jako sympatyk przedwojennej faszystowskiej organizacji Ustaszy oraz, że ma nastawienie anty-serbskie. Twierdził, że współuczestniczył w zamachu na samolot jugosłowiańskich linii lotniczych. Jednak tego mężczyznę nie złapano w celu wyjaśnienia.
Chorwacki Opór Narodowy przypisywał sobie kilka innych działań terrorystycznych. W latach 60-tych i 70-tych ustasze dokonali kilkunastu zamachów na dyplomatów jugosłowiańskich [8].
W 1971 roku grupa kierowana przez Miro Barešicia i Anđelko Brajkovicia dokonała zamachu na jugosłowiańskiego dyplomatę Vladimira Rolovicia, pracującego w ambasadzie w Sztokholmie. Schwytani przez policję sprawcy zamachu zostali uwolnieni w 1972 przez grupę kierowaną przez Nikolę Lisaca [9].
10 września 1976 pięć osób, związanych z HNO porwało samolot Boeing 727 linii Trans World Airlines, odbywający lot na trasie z Nowego Jorku do Chicago [10]. Porywacze zażądali skierowania samolotu do Nowej Fundlandii, a stamtąd do Paryża wraz z 81 pasażerami na pokładzie. Organizatorzy porwania Zvonko Busić i jego żona Julienne Busić stanęli w 1977 przed amerykańskim sądem i zostali skazani na kary dożywotniego pozbawienia wolności [11].
W 1976 władze niemieckie zdelegalizowały HNO jako organizacje zagrażającej bezpieczeństwu wewnętrznemu Republiki Federalnej Niemiec. W 1982 grupa działaczy HNO stanęła przed sądem w Nowym Jorku pod zarzutem podpalenia jugosłowiańskich instytucji działających w USA (Jugobank, JAT), a także o zamachy bombowe (bomby przesyłano w książkach)[12]. Głównym oskarżonym w procesie był Mile Markić.
Wiadomo, że w czasie wojny domowej Jugosławii w 1991 roku, po stronie Chorwacji walczyli członkowie HNO [13]. Vesna Vulović w wywiadzie udzielonym brytyjskiej prasie, powiedziała, że członkowie HNO, którzy mogli brać udział w zamachu na samolot, w którym leciała, zginęli później podczas wojny w 1991 roku [14].
W styczniu 2009 roku niemiecki dziennikarz Peter Hornung-Anders rzekomo stwierdził, że cudowne ocalenie to „mistyfikacja” i że to służby specjalne komunistycznej Czechosłowacji, chciały w ten sposób chciały ukryć omyłkowo zestrzelenie samolotu przez czechosłowackie myśliwce. Czeski urząd lotniczy odrzucił te spekulacje jako poszukiwanie sensacji. Raczej rewelacje dziennikarza należy przyjąć za szukanie taniej sensacji i teorie spiskową w celu zaistnienia.
Przypadek Vesny Vulović jest powszechnie uznawany za cud, za coś co nie powinno się było wydarzyć. Bohaterka trafiła nawet do Księgi Rekordów Guinnessa jako osoba, która wykonała skok bez spadochronu z najwyższej wysokości.
Autor: Jacek Czubacki
źródło:
technet.idnes.c – Teroristický útok nad ČSSR přežila jen letuška, padala z 10 km
Przypisy:
[3][4][5] Oficjalny raport o katastrofie – po angielsku
[6][11] Vesna Vulovic: how to survive a bombing at 33000 feet – wywiad po angielsku z Vesną Vulović jak przeżyła katastrofę lotniczą
[7][8][9][14] Alex Bellamy: The Formation of Croatian National Identity: A Centuries-old Dream. Manchester: 2003, s. 93.
[10][12] Stephen Sloan, Sean K. Anderson, Historical Dictionary of Terrorism, Scarecrow Press 2009, s.129
[11] John B. Wolf, Antiterrorist Initatives, Springer Science & Business Media 2012, s.30
historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com 
Tak przeczytałem ten artykuł i potwierdzam był to cud pamiętam tamte czasy i doskonale ten przypadek i tą katastrofe lotniczą
PolubieniePolubienie