Odtworzony przepis na rzymski chleb sprzed 2000 lat

W 1930 roku podczas prac archeologicznych w Herkulanum, które zostało zniszczone w 79 r. n.e. przez wybuchu Wezuwiusza, znaleziono dobrze zachowany bochenek chleba, który liczy ponad 2000 lat. Obiekt trafił do Narodowego Muzeum Archeologiczne w Neapolu. Ponad 80-lat później trafił na wystawę w British Museum, gdzie pracownicy muzeum poprosili jednego z włoskich piekarzy o odtworzenie przepisu na starożytny rzymskich chleb.

Herkulanum było miastem założonym w XII w p.n.e. przez italijskie lud Osków. W VI w. n.e. dostało się pod panowanie Etrusków, a w V wieku p.n.e. zdobyli je Samnici. W roku 307 p.n.e., w czasie drugiej wojny samnickiej podbili je Rzymianie i odtąd było sprzymierzeńcem Rzymu. Położone w pobliżu Neapolu miasto stało się miejscowością wypoczynkową. 24 sierpnia 79 r. n.e. było jednym z miast obok Pompejów i Stabie, które zostało zniszczone w 79 roku n.e. w wyniku gwałtownej erupcji wulkanu Wezuwiusza. Popiół, które zasypał je nad Zatoką Neapolitańską utrwalając budowle, przedmioty oraz niektóre ciała ludzi i zwierząt.

Ruiny Herkulanum. Fot. Wikimedia Commons,

Podczas wybuchu Wezuwiusza Herkulanum zostało zalane błotem wulkanicznym, którego grubość dochodzi do 12 metrów. Część nieodkrytego Herkulanum jest poza zasięgiem badaczy ponieważ powstały na niej następne miasta: Resina i Portici. Ruiny starożytnego Herkulanum zostały odkryte przypadkiem – w roku 1709 podczas kopania studni natrafiono na scenę teatru miejskiego. Odtąd datuje się prace wykopaliskowe, a wiele znalezisk jest w lepszym stanie niż w Pompejach.

Dzięki współczesnej archeologii udało się odkryć wiele zachowanych mozaik, przedmiotów codziennego użytku czy mebli. Dzięki temu, że również zachowały się skóry, drewno, a także żywność. Najciekawszymi z obiektów było znalezienie bochenków chleba w jednej z ruin piekarni. W czasach starożytnych chleb był jednym z podstawowych elementów diety mieszkańców rzymskich miast. Niektóre rodzaje pieczywa dekorowano m.in. anyżem, makiem i sezamem.

Mozaika przedstawiająca zakup bochenków chleba w Pompejach. Fot. Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu.

Archeolodzy na taki jeden z chlebów pokryty popiołem wulkanicznym odkryli w 1930 roku. Bochenek chleba jest podzielony na osiem równych kawałków. Wypiekający go piekarz postawił na nim swoją markę rzemieślniczą. Według zapisu z niej bochenek wykonał: „Celer, niewolnik Quintusa Graniusa Verusa”. Obiekt trafił do Narodowego Muzeum Archeologicznego w Neapolu.

Najstarszy zachowany bochenek chleba sprzed 2000 lat. Fot. British Museum.

Bochenek chleba z Herkulanum został wypożyczony na jedną wystaw do British Museum w Londynie. W 2013 roku pracownicy muzeum poprosili włoskiego kucharza Giorgio Locatelli’ego o odtworzenie przepisu na rzymski bochenek chleba. Poniżej filmik:

Został wypieczony na podstawie poniższego przepisu:

– 600g zakwasu

– 4 łyżeczki soli

– ok 500ml wody

– 500g mąki orkiszowej lub gryczanej

– 500g mąki razowej lub zwykłej

Na początku należy wymieszać wodę z zakwasem. Następnie pomieszać dwa rodzaje mąki i potem dodać je do roztworu wodnego. Należy mieszać przez dwie minuty. Dodać sól i znów mieszać mieszaj przez kolejne trzy minuty. Uformować w okrągły kształt i pozostawić na godzinę w temperaturze pokojowej. Po tym czasie obwiązać sznurkiem, aby zachował swój kształt. Należy też ciasto naciąć na wierzch w kilku miejscach. Na koniec należy piec przez 30-45 minut w 200°C. Upieczony chleb jest pulchny i smaczny. Poniżej zdjęcie z wypieczonym bochenkiem.

Giorgio Locatelli z upieczonym bochenkiem chleba na podstawie rzymskiego przepisu sprzed 2000 lat. Fot. British Museum,

Autor: Jacek Czubacki

Na podstawie: The Vintage News, Museum of Artifacts, British Museum