Rosyjscy archeolodzy na półwyspie Tamańskim nad Morzem Czarnym, odkryli starożytny koryncki hełm. Zdaniem badaczy pochodzi sprzed ok. 2500 lat. Jest to nietypowe znalezisko na północ od Morza Czarnego.
Do odkrycia doszło w jednym z grobów na cmentarzysku w pobliżu starożytnego greckiego miasta Fanagoria na półwyspie Tamańskim nad Morzem Czarnym w Kraju Krasnodarskim, na wschód od Krymu. W pracy wykopaliskowych uczestniczą rosyjscy archeolodzy z Instytutu Archeologii Rosyjskiej Akademii Nauk (IA RAS). Ich zdaniem brązowy hełm pochodzi z początków V w p.n.e.– Hełm należy do grupy typu korynckiego. Pochodzi z V wieku p.n.e. Podobny został znaleziony w połowie XIX wieku we wsi Romejkowka niedaleko Kijowa. Greckie hełmy na północ od Morza Czarnego są niezwykłym znaleziskiem – mówi kierujący wykopaliskami Roman Mimohod
Według archeologów hełm należał do wojownika o wysokim statusie społecznym – Wojownik, który zginął walce, nie był chowany w swoim rodzinny mieście, tylko w pobliżu miejsca śmierci. Hełm jest na dowodem na status pełnoprawnego obywatela polis, ponieważ zgodnie z greckim zwyczajem został pochowany wraz z hełmem. – wyjaśnia Władimir Kuzniecow, kierownik Katedry Archeologii Klasycznej z Instytutu Archeologii Rosyjskiej Akademii Nauk.
Pierwsze hełmy typu korynckiego pojawiły się już w VII wieku p.n.e. i były popularne, aż do końca V w. p.n.e. Stały się symbolem starożytnej Grecji. Były noszone przez hoplitów, którzy formowali się w szyku falangi. Wizerunki hełmów uwiecznione są w rzeźbach Peryklesa i bogini Ateny. Hełmy typu korynckiego początkowo chroniły głowę całkowicie, miały jedynie wycięcie w kształcie litery „T” umożliwiające oddychanie oraz obserwację.
Pole widzenia było więc ograniczone tylko do przodu i delikatnie na boki. Ułatwiało to utrzymanie w miarę równego szyku, chociaż prawe skrzydło miało skłonność do wysuwania się do przodu. Było to spowodowane obawą o odsłoniętą prawą część ciała, a przez to przesuwanie się w prawo pod tarczę sąsiada. Problemem hełmu była też ego waga – 2 kg oraz brak wentylacji. Szczególnie słoneczna pogoda dawała się we znaki hoplitom w pełni uzbrojonym w pancerze i hełmy. Hoplici, aby pozbyć się tej niedogodności, po prostu odchylali hełmy na tył głowy. Z czasem powstawały lżejsze typy hełmów chalkidycki i attycki, które wypierały koryncki.
Fanagoria była starożytnym miastem założonym w połowie VI wieku p.n.e przez greckich kolonistów z miasta Teos, którzy uciekając przed najazdem perskim, osiedlili się na wybrzeżu Morza Czarnego. Nazwa miasta wywodzi się od imienia ich przywódcy Fanagora. Miasto zajmowało powierzchnię 65 ha i ciągnęło się ze wschodu na zachód na długości 900–1000 m, a jego szerokość (kierunek północ – południe) wynosiła 400-500 m. Na początku IV wieku p.n.e. Fanagoria została włączona w skład Królestwa Bosporańskiego – państwa kupieckiego. Wtedy też zaczął się intensywny rozwój miasta, które stało się wielkim centrum handlowym, korzystającym na intensywnych kontaktach z Grecją, szczególnie z Atenami.
Głównym surowcem eksportowym było zboże, z Grecji natomiast płynęły odzież, ozdoby, wino, rozmaite wyroby rzemieślnicze, które trafiały do odbiorców w Fanagorii, ale także dalej na Kubaniu i w regionach nadwołżańskich. W I wieku p.n.e. Fanagoria weszła w skład Królestwa Pontyjskiego, jednak w wojnie władcy Pontu Mitrydatesa VI Eupatora przeciw Rzymowi opowiedziała się po stronie Rzymu. Miasto był oblegane przez wojska Mitrydatesa, lecz wytrzymało oblężenie. W nagrodę od zwycięskiego Rzymu Fanagoria otrzymała niepodległość. W tym okresie w mieście rozwijało się rzemiosło artystyczne, głównie ceramika m.in. terakotowe figurki zdobione bogatą polichromią, obróbka metali (odnaleziono formy odlewnicze) i tkactwo (zachowane ciężarki do warsztatów).
W IV wieku miasto zostało zdobyte i spalone przez Hunów. Następnie znalazło się pod władzą Kaganatu Chazarskiego, stając się jednym z jego centrów administracyjnych. W 704 w mieście przebywał na wygnaniu (korzystając z gościny swojego szwagra – kagana chazarskiego) cesarz bizantyjski Justynian II wraz z żoną Teodorą. W VII wieku Fanagoria stała się stolicą Wielkiej Bułgarii i właśnie stąd wyruszyły wojska chana Asparucha, twórcy współczesnej Bułgarii, nad Dunaj. W tym czasie w mieście istniała jedna z najstarszych wspólnot żydowskich nad Morzem Czarnym – fanagoryjska synagoga otwarta została w 52 n.e. Miasto funkcjonowało do X wieku.
Prace archeologiczne w tym rejonie rozpoczęły się dopiero w 1936 toku. Pozostałości miasta położone są na zachód od dzisiejszej miejscowości Sennoj w Rosji. Obecnie jej północna część jest zatopiona przez wody zalewu, ale podwodne badania archeologiczne w 1958 i 1999 pozwoliły ustalić, że północna część miasta kończyła się 300 m od współczesnego brzegu. W mieście i w nekropoli odkryto liczne rzeźby statuaryczne i reliefy (np. stelę nagrobną Agatona z II wieku p.n.e.). Zachowały się także resztki budowli monumentalnych o bogatej dekoracji rzeźbiarskiej (np. marmurowy akroterion, kapitele jońskie) i domów mieszkalnych z dekoracją malarską. Badania nekropoli przyniosły odkrycia licznych egzemplarzy broni, srebrnych naczyń i złotej biżuterii, głównie z IV wieku p.n.e.
Obecne prace archeologiczne są prowadzone tutaj od ponad trzech lat. W trakcie nich znaleziono ponad 600 miejsc pochówków mieszkańców polis oraz wiele cennych przedmiotów. Obecne znaleziska są dokładnie badane i katalogowane.
Autor: Jacek Czubacki
Na podstawie: Realm of History, RIA Novosti
historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com 