Walkirie – nadnaturalne istoty żeńskie, potężne podniebne wojowniczki pojawiające się w w mitologii nordyckiej. Zwykle przedstawiane jako piękne dziewice-wojowniczki ujeżdżające skrzydlate konie uzbrojone we włócznie i tarcze. Jakie funkcje pełniły? Zapraszam do lektury.
Etymologia wyrazu Walkiria (norw. i duń. Valkyrie, szw. Valkyria) wywodzi się ze staroskandynawskiego wyrazu Valkyrja, które składa się z dwóch słów val, oznaczającego poległych oraz kjosa czyli wybierać. Co oznacza w dosłownie wybierająca poległych. Wskazuje na jedną z głównych funkcji walkirii.
Walkirie zabierały poległych w bitwie wojowników w zaświaty do miejsca zwanego Walhallą. W późniejszej tradycji, która powiązała demoniczne wojowniczki z Odynem, miały w Walhalii usługiwać wojownikom Einherjerrom , codziennie toczącym walki, nalewając im miodu i podają potrawkę z dzika. Poza tym jednak walkirie decydowały o przeznaczeniu walczących, zsyłając to śmierć, to życie, to klęskę to zwycięstwo.
Były towarzyszkami i opiekunkami wojowników, pomagały im zdobyć chwałę, która jednak nieodwołalnie związana była ze śmiercią. Zazwyczaj objawiały się bohaterowi dając mu wybór – bądź to życia długiego, ale przeciętnego bądź krótkiego, ale za to chwalebnego. Obiecywały pomoc w bitwach.
Niekiedy przybierały postać ludzką i żyły z bohaterami jak normalne kobiety. W tym ostatnim przypadku mogły stracić status walkirii na stałą bądź na krótko, w zależności od tego, czy zachowały swoją dziewiczą naturę czy nie. Mogły również utracić go na skutek nieposłuszeństwa Odynowi. Podczas bitew walkirie pojawiały się bądź to w liczbie dziewięciu bądź trzech, niekiedy z towarzyszącą im norną.
Walkiriami miał przewodzić bogini Freja. Wierzono, że połowa zabitych w bitwie wojowników trafiała do niej na pole Fólkvangr podczas gdy druga połowa należała do Odyna. Freja zabierała ich z pola walki w towarzystwie Walkirii do swojego pałacu, zapraszała tam także ich żony lub kochanki, a kiedy orszak bogiń przesuwał się po niebie, ich zbroje migotały wywołując zorzę polarną.
Mitologia przechowała historię walkirii. Jedną z najbardziej znany była Brunhidal o której opowiada jeden z mitów. W czasie pokoju, kiedy nie było wojen, walkirie nie miały co robić – zamieniały się więc w piękne łabędzie i schodziły na ziemię, do śmiertelników.
Pewnego razu tak właśnie uczyniła Brunhilda, najpiękniejsza z walkirii. Postanowiła wykąpać się w ziemskim jeziorze, więc skryła się w lesie. Tam zrzuciła pióra, zmieniła się w kobietę i naga weszła do sadzawki. Przechodzący nieopodal król zauważył ją. Podkradł się i ukradł jej pióra, bez których nie mogła na powrót zamienić się w łabędzia. Mówiąc jej, że musi pomóc mu w bitwie, w przeciwnym wypadku nie odda jej piór, wymusił na niej przystąpienie do walki z królewskim wrogiem.
Kiedy Odyn dowiedział się, że Brunhilda stanęła do walki bez jego pozwolenia, był wściekły. Aby ukarać Brunhildę, ukłuł ją magicznym, usypiającym cierniem. Kiedy zasnęła, bóg umieścił ją w zamku, wokół którego rozpalił ogromne płomienie.
Dzielny wojownik imieniem Sigurd uratował Brunhildę, jednak przez to straciła ona swą moc. Odtąd była już zwykłą kobietą. Miała na zawsze pozostać w Walhalli, gdzie musiała witać poległych wojowników i im służyć. Mit o Brunhildzie został przedstawiony przez Richarda Wagnera w jego operze pt. Walkiria.
Kolejna Sigrun związana jest z historią Helgiego. Sigrun przynosiła chwałę, wygrane bitwy i wreszcie śmierć Helgiemu. Wszystko to z miłości do tego śmiertelnika. Obiecała wyjść za niego za mąż mimo, że była przyrzeczona innemu. Na jej prośbę Helgi pozbył się rywala zabijając go. Niestety najbliżsi dziewczyny stanęli po stronie wroga i również zginęli w bitwie. Wymagało to zemsty i małżeństwo Helgiego z Sigrun przerwała śmierć Helgiego, poniesiona z rąk brata Sigrun. Walkiria popełniła samobójstwo, by wraz z ukochanym Helgim odrodzić się w zaświatach.
Inna Sigrdrifa z opowieścią o Sigurdzie. Sigrdrifa – została przez Odyna skazana na małżeństwo i magiczny sen za nieposłuszeństwo jakim było uratowanie życia młodemu wojownikowi Agnarowi. Postąpiła wbrew przysiędze o zwycięstwie, którą Odyn złożył królowi Hjalmgunnarowi, wrogowi Agnara. Zarzekła się jednak, że nie poślubi nikogo, kto zna strach. Bohaterem, który wybudził ją z magicznego snu i nie znał strachu okazał się Sigurd. Walkiria obdarzyła go sztuką rozumienia run, które pozwalały odnieść zwycięstwo w bitwach i wieloma cennymi radami.
W późniejszej tradycji Sigrdrifa utożsamiana jest z Brunhildą, ukochaną Sigurda, którą ten potem porzucił na skutek magii poślubiając Gudrun, by następnie uwieść ją pod postacią brata Gudrun, Gunnara. Intrygi poślubionej Gunnarowi i zazdrosnej o Sigruda Bruhnildy doprowadziły do zamordowania Sigurda.
Co ciekawe w późniejszej literaturze zmienił się status Walkirii. Stały się zwykłymi śmiertelnym kobietami, które walczyły razem z mężczyznami. W historii są znane przykłady kobiet wojowniczek w starożytność i średniowieczu, która walczyły nie gorzej niż mężczyźni. U wikingów też występowały. Jedną z najsłynniejszych dziewic wojowniczek była Hervor, o której opowiadają nordyckie mity. Uważa się, że mity o Walkirach mogły być oparte na prawdziwej historii kobiet wojowniczek, które w przekazie ustnym, zostały zniekształcone i stały się legendami zapisanymi w sagach skandynawskich.
Literatura:
L.P. Słupecki, Mitologia skandynawska w epoce Wikingów, Kraków 2003.
M. Turowska-Rawicz, R. Sypek, Mitologie świata. Ludy skandynawskie , Warszawa 2007.
J.K. Puchalska, Umierać z bronią w ręku. Zaświaty dzielnych wojów Północy, w: Maska. Magazyn antropologiczno-społeczno-kulturowy, nr. 11, Kraków 2011.
A. Sołtysiak, Dziewiątka w kulturze Normanów, w Antropologia religii, Warszawa 2003.
A. M. Kempiński, Ilustrowany leksykon mitologii wikingów, Poznań 2003.
H.R. Elllis Davidson, The Lost Beliefs of Northern Europe, Routledge: London, 1993
Thomas A. DuBois, Nordic Religions in the Viking Age, University of Pennsylvania Press: Philadelphia, 1999
źródła:
Ancient Origins -The Powerful Valkyries as Icons of Female Force and Fear
Encyklopedia Fantastyki – Walkiria
Szuflada.net – Walkirie – podniebne wojowniczki Odyna
historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com 